SULAWESI Deel 2!

-- Sorry, maar mijn verhaal van dit avontuur waarvoor ik naar Sulawesi wilde, kan ik echt niet kort houden en ik zal alles in geuren en kleuren vertellen. Dus neem je tijd of je kan nu nog afhaken. ;-) --

Sulawesi is vele malen groter dan het eigenlijk lijkt. Daar komt ook nog eens bij dat de wegen behoorlijk slecht zijn en het dus behoorlijk wat tijd kan kosten om van de ene bestemming bij de andere te komen. Vanaf de Togian Islands waar we een heerlijke week hebben gehad samen met Tabitha de nicht van Rolf, hebben we eerst zeker 6 uur op de ferry gezeten. Nou dat was ook al weer een bizar avontuur maar ik bespaar je de details. Daarna met een volgepropt busje naar Poso waar we als het goed was nog een bus konden pakken die middag naar Rantepao. Nop, weer een overnachting extra. Maar de volgende ochtend konden we dan eindelijk naar onze eindbestemming Rantepao. We hebben er in totaal ongeveer 2 dagen over gedaan maar we zijn gezond en wel aangekomen.

Rantepao, de plek waar we opzoek zouden gaan naar een traditionele begrafenis ceremonie die we konden bijwonen. Dit is niet zomaar te regelen dus je moet mazzel hebben dat er een gids rond loopt die je kan meenemen en natuurlijk dat er überhaupt wel een ceremonie plaatst vindt. Zoals de hele reis hebben we weinig voorbereid en ook deze keer hadden we geen flauw idee hoe we het zouden aanpakken en werden we weer gered door onze beschermengel. De eerste avond in het hostel kwam er namelijk al een gids naar ons toe en hij bood ons aan om de volgende dag naar een hele grote ceremonie te gaan. We wilden eigenlijk niet met de eerste de beste man die ons aansprak in zee gaan maar aangezien we maar weinig tijd hadden en verder ook geen plannen zijn we op zijn aanbod in gegaan. Dit was de beste keuze die we hebben kunnen maken. Die volgende ochtend werden we vroeg opgehaald door de gids en zijn we met de scooter naar de plek gereden waar de ceremonie werd gehouden. De plek waar de ceremonie werd gehouden leek meer op een geheel dorp en dit bouwen ze speciaal voor deze gelegenheid. Er liepen al heel veel mensen rond die op weg waren om deze dag bij te wonen. We kwamen rond 9:00u aan net voordat alles begon .

De huizen die je hier op de foto's ziet zijn hele oude traditionele huizen. De grote versie werd/word gebruikt om in te wonen en de kleinere (die je hier niet ziet) worden nog steeds gebruikt om rijst in op te slaan. Boven in het huis is het woongedeelte en beneden is er een rust/hang plek.
De overledene waar het dit keer om ging, Maria, ligt links in het huisje waar de vlaggen voor staan.

Ik zal eerst uitleggen wat dit soort ceremonies precies inhouden voordat ik verder ga met het hele verhaal. (Er is overigens heel veel te vertellen dus ik zal toch proberen mijn verhaal in grote lijnen te beschrijven) Het volk van Sulawesi had vroeger erg veel tradities maar sinds de Nederlanders in beeld kwamen zijn er heel veel tradities afgeschaft. De enige echt grote traditie die is overgebleven is de ceremonie die wordt gehouden als er iemand komt te overlijden. Deze ceremonie is heel erg belangrijk in deze cultuur maar kost ook wat en de families sparen daarom net zo lang totdat er genoeg geld is om een groot feest te geven. Dit betekent dat als er niet genoeg geld in de familie is op het moment dat er iemand overlijd dat er geen ceremonie word gehouden tot er wel genoeg geld is. Dit wil dus ook zeggen dat sommige lijken jarenlang in huis 'bewaard' worden. De vrouw waar wij naar toe gingen is overleden toen ze ergens in de 90 was, vrij oud al dus, maar lag al 4 jaar bij de familie in huis. Als een soort mummie. De ceremonie duurt vervolgens ongeveer 5 dagen. Elke dag worden er buffels en varkens geofferd en meegegeven aan de dode. De gasten die op het evenement komen geven deze buffels en varkens cadeau en mogen zelf bepalen hoeveel zij aan de overledene geven. Dit is een teken van rijkdom wat ook weer erg belangrijk is in deze cultuur. Hoeveel buffels je al hebt weggegeven kunnen anderen zien door de horens van de buffels aan de voorkant van je huis op te hangen. Hoe meer horens, hoe rijker je bent. Het aantal buffels of varkens dat gegeven wordt heeft dan weer te maken hoeveel je over hebt voor degene die is overleden.

Het was overigens geen probleem dat wij aanwezig waren tijdens deze speciale gelegenheid. De gids kende sowieso de familie al waardoor wij al een soort voorrang kregen maar ook de familie heeft naar ons uitgesproken dat ze zich juist heel erg speciaal voelen dat wij helemaal uit Nederland komen om een traditie van hun volk bij te wonen. Het is voor hen natuurlijk ondertussen al de normaalste zaak van de wereld. Dat eigenlijk niemand echt zat op te letten was dus helemaal niet zo heel gek.

Goed, dit was dus een beetje een kleine inleiding. Zoals ik al schreef kwamen we  vroeg aan en begon de ceremonie net. We stonden daar een beetje te kijken en ik voelde me een beetje ongemakkelijk en wist niet zo goed wat ik moest doen. Je voelt je toch een beetje een indringer ondanks dat de familie het geen probleem vind. Toen was daar dus hét moment en werd de eerste buffel binnengebracht.

De buffels en varkens worden geslacht omdat men denkt dat deze dan mee gaan naar het volgende leven. (Het was allemaal zoveel informatie soms weet ik het ook niet meer helemaal precies maar dit is als het goed is de voornaamste reden.) Maar goed, deze mevrouw Maria kreeg in totaal wel 24 buffels en waarschijnlijk 3 keer zoveel varkens over deze 5 dagen.

Alle jaren dat de overledene in het huis ligt opgebaard tot er genoeg geld is voor de ceremonie wordt de overledene als ziek beschouwd. Tot het moment dat de eerste buffel geslacht is, dan is ze officieel dood. Raar volk.

 -- Hier met één van de buffels. Wat een beesten!! --

Goed, de eerste buffels werden dus binnen gebracht en we hadden al een dood varken zien liggen. Ik wist niet helemaal zeker hoe ik zou gaan reageren op wat ik te zien zou krijgen dus ik vond het redelijk spannend. Het plein liep vol met mensen, de wachtende buffels werden vastgehouden en degene die aan de beurt was werd met 1 poot aan een paal vastgebonden. Het ging allemaal super snel en ik had me nog een beetje kunnen verstoppen achter een rij mannen die stonden te kijken zodat ik niet alle bloedspetters in mijn gezicht kreeg. Rolf zat vooraan foto's te maken maar omdat ik dus mijn reactie niet kon voorspellen ben ik op veilige afstand gaan staan. Het volgende wat ging gebeuren staat nog steeds in mijn geheugen gegrift en dat gaat waarschijnlijk ook nooit meer weg. Mijn handen trillen nog steeds elke keer als ik er aan denk. De buffel die met 1 poot was vastgebonden werd door de man die hem zou slachten vastgehouden met een touw aan zijn neusring en hij hield de kop van de buffel een beetje omhoog. De man had en vrij groot mes en hij sloeg vervolgens met een harde klap op de keel van de buffel. Zelf was ik erg bang dat ze de keel heel langzaam zouden door snijden dus dit was een behoorlijke opluchting voor me. De buffel was daarentegen gigantisch en ook heel erg sterk. Hij ging dus niet direct te gronde. Hij bleef staan en het bloed spoot letterlijk uit zijn keel. Een tweede klap volgde en de buffel viel op de grond. Wat stuiptrekking nog en het leek over te zijn. De tweede buffel werd aan de paal vastgebonden en het zelfde proces gebeurde nog sneller dan bij de eerste buffel. De tweede was namelijk wat kleiner en zwakker en deze was na één klap al zo goed als dood. Het aller ergste in mijn ogen wat toen gebeurde was dat buffel 1 weer opstond!! Ik schrok hier zo erg van dat ik mezelf niet meer in kon houden en dacht dat ik alles uit zou kotsen wat er in mijn maag zat en ik zelf neer zou gaan. Het is dan vervolgens ook heel gênant dat al die mensen die daar waren niet begrijpen dat je staat te huilen. Het is voor hun zo normaal en het slachtingsproces is voor hun juist een teken van respect. Ik heb me vervolgens verstopt tot ik het weer aan kon. De buffels werden overigens meteen gevild en ik stukjes gesneden.

Het was allemaal heel bizar om mee te maken. Ik vind het niet eens heel erg dat de buffels geslacht worden want zelf geniet ik elke dag met volle teugen van het vlees dat op mijn bord ligt maar ik denk dat het vooral te maken had met het hele evenement er omheen. Iedereen begon te joelen en te juichen toen buffel 1 weer opstond. Dit is natuurlijk een teken dat zij een hele sterke buffel met mevrouw Maria hebben meegestuurd. Maar jeetje, ik had gewoon nog nooit van 3 meter afstand een buffel neer zien gaan met een gapend gat in zijn keel. (De foto's staan bij alle foto's en ik zal er geen plaatsen in dit bericht zodat degene die het niet hoeven te zien er ook niet mee geconfronteerd worden.) Wel denk ik dat de buffels het amper door hebben wat er gebeurd. Tot aan het moment dat ze geslagen worden staan ze nog hun gras na te kauwen. Ze zien er ook heel onnozel uit. In tegenstelling tot de varkens! Dat was pas een hel om te zien en te horen.

Heb je ooit een big horen krijsen? Nou, na een paar uur kwam er dus een hele rij met mannen het terrein opgelopen met allemaal varkens tussen hen in. Liggend op een paal met de poten vastgebonden. En krijsen! Het was ver-schrik-ke-lijk! Ik had het idee dat deze beesten gewoon bang waren. Dat ze voelden wat er komen ging. Ook al krijsen biggetjes of wat voor een varken dan ook altijd en zonder verklaarbare reden. Het is gewoon niet om aan te horen. En stel je voor dat er dan een stuk of 15 daar liggen op de grond. Te wachten op het mes. Na goed. Ook dat hoort erbij.

Onze gids kende dus de familie en stelde ons aan de belangrijkste mensen voor. Als je aanwezig bent op een ceremonie zoals deze ben je verplicht om iets voor de familie mee te nemen. Ze hebben het dan vooral over suiker of sigaretten. Wij hadden dus een slof sigaretten gekocht en na een poosje mochten we deze aan de familie geven. We werden ontvangen in een hutje en kregen koffie met koekjes.   Heel gek dan toch hoor, dat je bij een wild vreemde familie een soort van op de koffie gaat voor de begrafenis van een familielid van hun die je zelf helemaal niet kent. Maar goed.

De dag was nog lang niet voorbij want er werden nog genoeg buffels en varkens geslacht, er werd gedanst en lekkernij gebracht naar de familie. Er was nog een ander gebouw waar rijen gasten naar toe liepen, plaats namen en hier een kopje koffie kregen en de geschenken aan de familie gaven. Het was een hele happening. De kleinkinderen van oma Maria droegen allemaal prachtige traditionele kleding. Vol met kraaltjes en heel veel make-up. Ik natuurlijk weer als reus ertussen. Ik voel me sowieso overal in Indonesië een gigantisch mens.
Goed, lunchtijd. We mochten in principe niet plaats nemen in de hutjes waar de belangrijke mensen zaten maar uiteindelijk namen we plaats in eentje, vlak voor de plek waar alle varkens waren neergelegd. En toen begon de ellende. Krijsen! Krijsen! Ik wist even niet waar ik het zoeken moest en ik wilde eigenlijk gewoon weg. Natuurlijk wilde ik dat niet echt want ik wilde juist overal bij zijn maar je zintuigen worden werkelijk vanaf elke kant met van alles geprikkeld. Het was gewoon even te veel. Nou dus mevrouwtje hier nam maar toch even plaats in één van de hutjes terwijl Rolf foto's ging maken van de varkens die geslacht werden en geroosterd. Nadat ze een mes achter hun oor hadden gekregen werd er direct een brander op gezet om alle haren te verbranden. Ik hoop echt dat ze dood waren.. maar anders hadden we dat vast en zeker luid en duidelijk gehoord....

Ik raakte aan de praat met de belangrijkste mensen van het hele evenement en binnen no-time werden Rolf en ik uitgenodigd om samen met deze mensen te lunchen. Nou een heerlijk vers varkentje kregen we voorgeschoteld. Verrukkelijk! Dan neem je toch snel dat gekrijs voor lief en besef je weer hoe de natuur in elkaar zit en dat we elkaar nodig hebben om te overleven. Maar goed, na heerlijk met onze handen de rijst naar binnen gewerkt te hebben vond ik het ook wel weer tijd om te gaan. Om nog de hele dag die buffels en varkens geslacht te moeten zien worden was voor mij niet echt nodig. Daarbij kwam kijken dat we ook nog de speciale graven wilden zien.

Na een ceremonie wordt de overledene in een familiegraf geplaatst. Deze verschilde tussen hangende graven of 'ingebouwde' graven. Eerst zijn we wezen kijken bij de ingebouwd graf. Dit houdt in dat in een hele grote rotswand een klein .. Ja, uhmm graf/gat, .. Is uitgehouwen en hier worden de kisten in geschoven. Er kunnen vrij veel kisten in maar ik herinner me niet meer hoeveel. Wel weet ik dat het heel veel tijd kost om dat hele gat uit te hollen. Elke (rijke) dode krijgt vervolgens een pop gemaakt die hen moet voorstellen en deze wordt bij het graf geplaatst. Er was een soort van balkonnetje gemaakt waar alle poppen op stonden. Heel maf.

Het volgende graf waar we naar toe gingen waren de hangende graven. Vroeger hingen de familieleden de kist van de overledene daadwerkelijk aan een touw vast en hingen ze in de klif, aan de klif, langs de klif? Je weet wat ik bedoel.... Maar omdat de kisten vol worden gestopt met cadeautjes werden de kisten regelmatig bestolen en als ze na verrotting op de grond kletterde leeggeroofd en gebruiken ze deze manier dus niet meer. De hangende graven houden nu vooral in dat er kist op planken staan in een grot. Gevuld met schedels en botten. Het gebeurd namelijk dat na een aantal jaren de kisten weggerot zijn en dan naar beneden donderen. De familie pakt dan alle botten bij elkaar en legt deze eerbiedig op een hoopje neer. Haha. Het klinkt stom. Op het moment dat we de grot in liepen, wat uiteraard een heel klein donker tunneltje was, zag ik al een bot liggen ergens in een holletje, het is dan toch redelijk creepy om te zien. En ook om daarna omringt te zijn met schedels, kisten, botten en poppen. Het was te doen en eigenlijk heel erg mooi om gezien te hebben! Maar het aller aller mooiste verhaal vond ik het verhaal van de baby boom. (Ik ben de echte naam vergeten, staat vast en zeker ergens in mijn boekje maar ik zit nu op het vliegveld in Hong Kong en ik kan dus even niet bij mijn aantekeningen ;-) ) De baby boom. Dit was een hele grote boom waar 4 kleine doekjes aan vastgemaakt waren. Hier achter waren tandeloze baby's 'terug gegeven aan moeder natuur'. Zodra een kind nog geen tanden heeft en komt te overlijden dan wordt de baby bij de moeder weggehaald door de vader. Deze maakt eerst met een aantal andere mannen een klein gat in de boom en brengt hier de baby naar toe. Deze zet hij met het gezicht van de echte moeder af en staand met het hoofdje richting de hemel zodat de ziel al in de goede richting staat. Dat de baby met de rug naar zijn oude moeder staat heeft te maken met zijn nieuwe moeder, de boom, moeder natuur. De vader heeft het lichaampje weer teruggegeven aan de natuur en de boom is vanaf dat moment zijn nieuwe moeder. De ziel van de baby mag daarom zijn oude moeder niet meer zien om het gemakkelijker te maken voor beiden. Is dat niet prachtig!? De boom groeit vervolgens gewoon door natuurlijk en sluit het lichaampje letterlijk weer in de armen van de natuur. Ja, ik vond dat echt fantastisch mooi om te horen. Zodra het lijkje is weggeborgen in de boom komt de familie ook nooit meer terug, de baby is immers veilig bij zijn nieuwe moeder.

Na al deze prachtig momenten die we mochten ervaren keerde we terug naar ons hostel. Achterop de scooter viel ik half in slaap puur van alle indrukken die we hebben opgedaan die dag. (Ik geloof dat Rolf dat niet door had hoor ;-))
Dit was mijn doel van de reis naar Sulawesi. Ik heb dit samen mogen meemaken met de man van wie ik houd en ik heb echt het gevoel gehad dat ik mijn reis door Indonesië op de juiste plek heb afgesloten.

Die volgende dag was ik jarig en zat ik niets vermoedend met Rolf aan het ontbijt toen hij naar binnen liep en mij riep. Ik schrok een beetje van hem want hij keek boos en ik wist echt niet wat er gaande was. Tot ik het restaurant binnenliep en het personeel van het hostel voor mij begon te zingen. Er stond een prachtige taart met kaarsjes in de hoek, de avond ervoor geregeld door Rolf. Ik ben nog nooit zo verrast geweest en ik vond het geweldig! Die avond zouden we naar Pantai Bira rijden helemaal in het zuiden van Sulawesi om onze laatste week samen op een mooi strand af te sluiten. Dit was dus zover ons avontuur op Sulawesi. Het bijzonderste van mijn hele reis!!

Tot snel!